Aile Danışmanı Fatmagül KARAÇAYLI ile Narsist bireyler üzerine konuştuk. Günümüzde narsist bireylerin arttığını söyleyen Karaçaylı; ” Hızlı teknolojik gelişim, düzensiz şehirleşme ve göç sonucu ortaya çıkan insanlardaki maddi yoksunluklar ve fakirleşme; daha önce var olan idealist yani idealleri uğruna çalışıp didinen insanı, hedonist ( hazcı) insana dönüştürdü” dedi.

Narsist Nedir? Bir Narsisti Tanımanın İp Uçları!

Narsist kişilik bozukluğu bulunan bireyler kişiler, sosyal yaşamlarında dışlandıkları zaman, eleştirdikleri ya da istenmediklerinde agresif hareketler sergileyebilirler. Aldığı olumsuz eleştiriler; bireye kendinin hafife alındığını, önemsiz olduğunu hatta aşağılanma duygusuna yol açabilir. Bu durum da narsistik kişilik bozukluğuna sahip bir bireyin depresyon yaşamasına ve öfke kontrolünü kaybetme gibi problemlerin ortaya çıkabileceğini belirten Karaçaylı; narsist bir bireyin narsist olduğunu anlayabileceğimiz maddeleri Dilek Bozkurt’a anlattı. DSM-V tanı kriterlerine göre bir kişinin narsistik kişilik bozukluğu tanısı alabilmesi için belirttiği 9 maddeden 5’ini göstermesi gerektiğini ifade etti.

İşte Birinin Narsist Olduğunu Anlayabileceğimiz O 9 Madde:

1-Büyüklenirler (örn. Başarılarını ve yeteneklerini abartır, gösterdiği başarılarla oransız biçimde üstün biri olarak görünme beklentisi içindedir.).
2-Sınırsız başarı, güç, zeka, güzellik ya da yüce bir sevgi düşlemleriyle uğraşır durur.
3-Özel ve eşi benzeri bulunmaz biri olduğuna ve ancak özel ya da üstün diğer kişilerce ya da kurumlarca anlaşılabileceğine ve ancak onlarla ilişki kurması gerektiğine inanır.
4-Çok beğenilmek ister.
5-Hak ettiği duygusu içindedir ( özellikle kayırılacak bir tedavi göreceğine ya da her ne istiyorsa yapılacağına ilişkin anlamsız beklentiler içinde olma).
6-Kendi çıkarı için başkalarını kullanır.
7-Empati yoksunluğu. Başkalarının duygularını ve gereksinimlerini anlamak istemez.
8-Sıklıkla başkalarını kıskanır ya da başkalarının kendisini kıskandığına inanır.
9-Başkalarına saygısız davranır, kendini beğenmiş davranışlar ya da tutumlar sergiler

NARSİST BİREYLER TEDAVİYE DİRENÇLİDİR

Narsist bireylerin tedaviye dirençli olduğunu, değişim isteğinin içlerinde olması gerektiğini, narsist bireyin tedavi sürecindeki en büyük sıkıntının ise kişinin rahatsızlığının bulunduğuna ikna etmek olduğunu söyleyen Karaçaylı; ” Narsizim tanımlaması kolay ancak ölçümlemesi oldukça zor bir durum. Çok uzun süreli terapiler gerekir ve terapistin bu konuda deneyimli olması çok önemlidir. Herkesten beklediği gibi terapistten de övgü beklerler ve terapisti manipüle etmeye çalışırlar. Uzun terapiler sonucunda tam olmasa da bazı yönleri törpülenerek hem kendilerine hem de çevrelerine olumlu yansımalar sağlanabilir” dedi.

Narsizm nasıl ortaya çıkar?

Narsizimin ortaya çıkmasında genetik yatkınlık, kişilik ve mizaç yapısı, narsist anne veya narsist baba ile büyüme gibi sebeplerin narsistik kişilik örgütlenmesinde etkili olduğu düşünülmektedir diye Karaçaylı: ” Bunun yanında ergenlikte ya da erken yetişkinlikte ortaya çıksa da narsizm ile çocukluk çağında da karşılaşmak mümkündür. Çocuğun yetiştirilme biçimi, ailenin çocuğa karşı tutumu, yetiştiği ortam narsistik kişilik bozukluğunun oluşumuna zemin hazırlayan faktörlerdir. Çocuğun sık sık yargılanması, yeteneklerinin, davranışlarının aşırı övülmesi ve bunlara yoğun ilgi duyulması, her istediğinin anında yerine getirilmesi gibi durumların yanı sıra yeterince ilgilenilmemesi ve çocuğun ihmal edilmesi, sevgiden ve şefkatten mahrum kalması, fiziksel, cinsel ve sözlü istismar veya duygusal ihmal gibi durumlara maruz kalması narsistik kişilik örgütlenmesine sebep olabilmektedir. Bu sebeplerden dolayı iç dünyalarındaki kırılmış egoları nedeniyle birilerini kırarak kendilerini üstün hissetme ihtiyacı duyarlar” ifadelerini kullandı.

Narsist bir bireyi nasıl fark edebiliriz?

Narsist kişilik bozukluğu testine göre 10′ dan fazla maddeye uyum sağlayan bir arkadaşınız, bir partneriniz ya da eşiniz var ise yönteminizi ve sınırlarınızı belirlemeniz gerekmektedir diyen Karaçaylı‘nın sıraladığı maddeler ise şöyle:

*Büyük, ünlü ve zengin olma hayalleri vardır. Bu hayaller gerçekleşmiş gibi davranır.
*Kendisini önemli bir kişi olarak görür. Gerçekte de akıllı ve yeteneklidir.
*Bu insan yaşıtlarından daha fazla şey başarmıştır.
*Başkalarını kolayca karalar.
*Başkalarının kusurları ile ilgilenmek hoşuna gider.
*İsteği yapılmayınca sinirlenir, bunun gerekçesini önemsemez.
*Kendi hatalarının farkına varmaz.
*Hatasını kabul etmek zorunda kalırsa kolayca depresyona girer, abartılı duygular yaşar.
*Kendinden daha iyi tanınan ve bilinen insanların hiç de o kadar büyük olmadıklarını söylemeye çalışır.
*Amacına ulaşmak için başkalarını kullanmanın yolunu bulur.
*Her şeyi kategorize ederek kendisi için en önemliye öncelik verir.
*Görüştüğü yaşadığı kişilerde çok seçicidir.
*Giyimi ve kullandığı araba ona özel olduğunu hissettirir.
*Başkalarından bir çıkarı olmadıkça onların duygularını, düşüncelerini aldırmaz.
*Sorumluluklarına sahip çıkması istendiğinde kendisini baskı altında hisseder.
*Kendisini özel hissettiği için kuralların kendilerine göre düzenlenmesini ister.
*Bir toplantıda soru sorarken konuşmacıdan fazla bildiğini göstererek yorumlar yapar.
*Sık sık yanlış anlaşıldığından yakınır.
*Sık sık kendisine haksızlık yapıldığından söz eder.
*İnsanlar başarılarını sever, fakat kişiliğini sevmez.
*Rekabeti yarışmayı sever ama kaybetmeye tahammülü yoktur.
*Eleştirildiğinde kendisinin kıskanıldığını düşünür.
*Ona göre ideallerine uymayan şeylerin değeri yoktur.
*Başarı, güç, zenginlik, ünlü olmak konuları birinci derecede ilgi alanıdır.

Narsistle İletişim Nasıl Olmalıdır?

Narsist bireyle iki şekilde iletişim kurabilirsiniz diyen Karaçaylı; ” narsist kişileri oldukları gibi kabul etmelisiniz ve zaaflarını öğrenip ona göre davranmalısınız yoksa o sizi manipüle eder tamamen çıkar odaklı davranır ya da arkanıza bile bakmadan bu kişiden uzaklaşmalısınız. Narsistin eş/arkadaş/sevgili ile ilişkisi köle-efendi ilişkisidir. Narsiste bir durum anlatmaya çalışmayın asla bir narsistin yanında ağlayıp yalvarmayın çünkü zaten istediği şey odur. Maalesef narsist karşıdakini koltuk değneği olarak kullanır” dedi.

Karaçaylı; narsist kişilerle birlikte yaşayacak ya da arkadaş kalacaksanız şunları yapmalısınız :

*Narsist bir insana karşı davranış sınırları belirgin hale getirilmelidir.
*Duygusal ve psikolojik anlamda bütün manipülatif davranışları sınırlandırılmalı ve izin verilmemeli.
*Onu kaybetme korkusu ile yaklaşıldığı gösterilmemeli ve hissettirilmemeli.
*Eğer kişiyi kaybetme korkunuz varsa altında yatan neden de belirlenmeli.
*Narsist bir insanın karşısında suçluluk, değersizlik, yetersizlik gibi duygulara kapılmamalıyız.
*Narsist kişiliğin egosunu besleyici görev edinilmemeli.
*Onu değiştirme ve düzeltme çabasına girilmemeli.
*Narsist bir insana karşı olumlu ya da olumsuz hissedilen duygular net bir şekilde ifade edilmelidir.

Narsist kişilik bozukluğu ve özgüven arasındaki fark nedir?

Narsist insanlar manipülasyon yaparlar, empatiden yoksundurlar, yüzeysel ilişkiler yaşarlar, kıskançtırlar, başkalarını çıkarları için kullanırlar, başkalarından övgü ve takdir beklerler, eleştiriye açık değildirler, her şeyin en iyisini hak ettiğini düşünür, kişisel becerilerini aşırı abartırlar, en önemli “benim” düşüncesi hakimdir, bencillik en üst seviyededir. Fantezi dünyaları (sınırsız başarı, ünlü olma, güç, parlaklık, güzellik veya ideal aşk hakkında fantezilere dalabilirler) abartılıdır diyen Karaçaylı; ” Özgüven bir bireyin kendi yeteneklerine ve değerlerine güven duyarak hareket etmesidir. Özgüvenli bireyler, kendi değerlerini ve yeteneklerini gerçekçi bir şekilde değerlendirirler ve başkalarıyla sağlıklı ilişkiler kurma eğilimindedirler. Özgüven, bireyin kendi içsel değerini kabul etmesi ve kendi yeteneklerine inanması ile ilgilidir. Özgüvenli insan eleştiriye açıktır, eleştirinin insanları daha çok geliştireceğine inanır. Eleştirildiğinde değersizlik hissi yaşamaz. Özgüveninin temeli yetkinliğine bağlıdır.
Narsist kişilik örgütlenmesine sahip bireyler kendilerini üstün görür ama özgüvenli kişiler kendilerini değerli hisseder ifadelerini kullandı.

Toplumun yüzde kaçı Narsist?

Günümüzde narsist bireylerin arttığını söyleyen Karaçaylı; ” Hızlı teknolojik gelişim, düzensiz şehirleşme ve göç sonucu ortaya çıkan insanlardaki maddi yoksunluklar ve fakirleşme; daha önce var olan idealist yani idealleri uğruna çalışıp didinen insanı, hedonist ( hazcı) insana dönüştürdü. Kişisel haz odaklı bir yaşamın başladığını düşünmekteyim. Haz odaklı düşünme şekli de her şeyi ben hak ediyorum, en önemli benim düşüncesini tetiklemektedir ifadelerini kullanırken sözlerine şöyle devam etti:

” Sosyal medyanın narsistik davranışları teşvik edici bir rol oynadığı düşünülmektedir. Yeni kuşağa “selfie nesli” diyebiliriz. Narkissos’un suda kendi izlerken boğulması gibi.

Ayrıca toplumsal değişime paralel olarak çocuk yetiştirme tutumlarının da çocuk odaklı olması ve sadece kendi çocuklarının önemli olduğu vurgusunun çocuğa empoze edilmesi, normal düzeydeki çocuk yeteneklerinin abartılı bir şekilde belirtilmesi de narsizmi arttıran nedenler arasındadır.

İnsanlara verilen özgüven eğitimlerinde özgürlükler, sorumluluklar ve sınırlılıklar iyi anlatılmadığı ve tanımlanmadığı için özgürlüğün sorumsuzluk olarak algılanması sonucu benmerkezci ve narsistik eğilimler ön plana çıkarmaktadır. Dünyada senden bir tane var, bu hayat senin istediğin gibi yaşarsın,  sen biriciksin motivasyonları gibi…

Yapılan araştırmalarda narsistik kişilik bozukluğunun kadınlara göre erkeklerde daha yaygın görüldüğü belirlenmiştir. Narsistik kişilik bozukluk, toplumun bütün kesimlerinde her yaştan insanda görülebilmektedir DSM-4’e göre toplumda görülme oranı %6,2dir.”

Narsistler mutlu olurlar mı?

Narsistik eski sevgililerin/eşlerin/arkadaşların yeni ilişkilerde mutluluk bulduklarını, dikkatlerini ve enerjilerini çekecek yeni birilerinin var olduğunu; ancak bu mutluluğun yüzeysel ve sonunda kaybolacağını, narsistin enerjisinin ilişkinin ilk günlerinde yüksek olmasına karşın bu enerjinin zamanla azalıp kaybolacağını söyleyen Karaçaylı; ”  Narsist, yeni arkadaşı/sevgilisi/eşi ile yeni ilişkisini size öyle güzel yansıtır ki “bak neler kaybettin” görüntüsü yaratmaya çalışır. Fakat narsistlerin mutluluğu yapaydır. İçlerinden gelen bir mutluluk değil, sadece dışarıya o izlenimi vermek içindir. İnsanların beğenisini almak için gösterilen bir tiyatro sahnesidir. Gerçeklikle alakası kesinlikle yok. Sosyal medyadan sürekli paylaşımlar yapıp ‘’keyfinin yerinde olduğunu, gezip, eğlendiğini’’ gösterecektir. Amacı burada “bak ben mutluyum, üzülmüyorum da’’ imajı vermektir. Sosyal medyadan olmasa da sizin dikkatinizi kazanmak için elinden geleni yapacak. Arkadaşlarınız aracılığı ile size mesaj gönderecek. Ortak arkadaşlarınız size “o çok mutlu” gibi laflar söyleyecek. Tesadüfen sizin gittiğiniz yerlere gelip karşınıza çıkacak. Amacı “beni unutma, aklından çıkarmanı istemiyorum” mesajı vermektir. Narsistler asla yalnız kalamaz kendi duyguları besleyecek yeni insanlara ihtiyaç duyarlar” dedi.

Haber: Dilek Bozkurt